انجمن علمی فرش ایران

نخستین آیین تجلیل از پژوهشگران برتر فرش دستباف ایران با تجلیل از استاد حبیب الله آیت اللهی برگزار شد ​

این تجلیل از دکتر حبیب الله آیت اللهی به عنوان پژوهشگر فرش کشور از سوی انجمن علمی فرش ایران و به همت کمیته آموزش و پژوهش در محل موزه فرش ایران برگزارشد. به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران؛ دکتر امیرحسین چیت سازیان رییس انجمن علمی فرش ایران در این آیین ضمن بیان نقش و اهمیت تجلیل از بزرگان پژوهش خواستار تداوم این برنامه ها شد.

وی با اشاره به اینکه دکتر آیت الهی با داشتن دو دکترا درتاریخ تحلیلی و تطبیقی هنر و هنرهای تجسمی از پاریس و دانشگاه سوربون و تالیفات متعددش در سنی که باید استراحت کند همچون یک جوان جسور از هنرمند وعالم هنر در فرش دفاع می کند گفت: ایشان در پایان هشتادسالگی مسئولیت هایی چون سردبیری مجله علمی پژوهشی فرش، عضویت در هیئت موسس انجمن علمی فرش، عضویت در شورای علمی دانشنامه فرش را پذیرفتند و حتی از ایشان که سردبیر مجله بودند برای چاپ نشریه کمک مالی هم گرفته ایم.

چیت سازیان با اشاره به تلاش های انجمن علمی فرش در مسیر پژوهش گفت: این انجمن دهمین سالگرد چاپ و انتشار مجله علمی فرش را که جزو مجلات برتر در جشنواره  پژوهشگران برتر است در حالی جشن می گیرد که دکتر آیت الهی همیشه در این راه یار و یاور این  مجله بوده است.

وی به پروژه دایره المعارف فرش اشاره کرد و گفت: در این پروژه حمایت های مالی از سوی کانون فناوری فرش مستقر در دانشگاه کاشان ونیز بنیاد دانشنامه نگاری وزارت عتف و مرکز ملی فرش ایران داشته ایم و تا به حال بیش از 2 هزار صفحه برای این دایره المعارف گرد آوری شده است یعنی دو برابر آن چیزی که پیش از شروع کار تصور می کردیم .

رییس انجمن علمی فرش کشور با گلایه از اینکه برخی دستگاههای دولتی پژوهش را زنگ تفریح به حساب می آورند در حالیکه باید به آن به عنوان محصولی در جهت توسعه کشور چشم دوخت ،تمرکز گرایی دستگاه های دولتی و توجه نکردن و دراختیارقرارندادن بودجه وتسهیلات به پژوهشگران ونهادهای غیر دولتی و انجمن های علمی برای تحقیقات که دارای قانون و دستورالعمل است، و عدم پژوهشگر پروری را از مشکلات دیگر در این زمینه بیان کرد و همین طور دیده نشدن کسانی که در پژوهش کار و تحقیق می کنند را ضعف دانست. ایشان در پایان طرح ستادی با مسئولیت انجمن علمی فرش ایران و مشارکت مرکز ملی فرش، سازمان صنایع دستی و میراث فرهنگی، وزارت علوم، کانون فناوری فرش و پژوهشکده فرش ایران رابرای تداوم جشنواره سالهای بعد نیز ارائه داد.

آیت الهی هم در خلق و هم در نقد استاد است

دکتر بهمن نامور مطلق معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، سخنران دیگر آیین تجلیل از دکتر آیت الهی با این بیان که  اگر ده ها صدا داشتم هر چه راجع به آیت الهی می گفتم کم بود گفت: در میان اسطوره ها هیچ اسطوره ای مثل ژانوس بیانگر شخصیت آیت الهی نیست. چرا که ژانوس نگهبان شهر رم است که دو چهره یکی به داخل شهر و یکی به بیرون شهر دارد. آیت اللهی هم رویی به سنت دارد و رویی به مدرنیته. خیلی کم هستند افرادی که این حالت دوگانه را داشته و پیوندی باشند. آقای آیت الهی به دلایل گوناگون این اسطوره را بازسازی می کند چرا که او کسی است که هم بدنه فرهنگ زیبایی شناسی ایرانی را می داند و هم فرهنگ و هنر غربی را.

نامور ادامه داد: آیت الهی هم در خلق و هم در نقد صاحب نظر است او بود که رویکردهای مختلف را به ما نشان داد.
 معاون سازمان میراث فرهنگی اضافه کرد: او هم مترجم است و هم مولف و تالیفات او تالیفات واقعی است ونه حاصل چند ترجمه همان طور که ترجمه های او بی نقص  است. و کم هستند کسانی که هم خلق کنند که با عالم خیال سروکاردارد و هم نقد کنند که با ید صرفا عقلانی باشد و هر دو ساحت را همان طور که هست اینگونه چون آیت الهی بیافرینند و با هم خلط نکنند.

وی افزود کمتر می شود مولف و منتقد را اینگونه در یک شخصیت جدا از هم دید.

او همچنین به تلاش آیت الهی در حفظ زبان فارسی در فرهنگستان زبان وکوشش برای معادل سازی واژگان فارسی اشاره کرد و گفت آیت الهی کسی است که تلفیق هنر مدرن با سنت را به خوبی پدید آورده است و نشان داده که این دو می توانند باهم در تعامل باشند و تضاد ندارند. دکتر نامور مطلق در بخشی از صحبت هایشان به جدیت دکتر آیت اللهی در حمایت از فرش و فصلنامه گلجام و انجمن علمی فرش درجلسات فرهنگستان هنر هم سخن به میان آورد و گفت استاد حتی گاهی با تحکم می خواستند کمک شود که این تحکم برای ما لذت بخش بود.

وی در پایان از برگزاری این آیین و ادامه آن و تجلیل از دکتر آیت اللهی توسط انجمن علمی فرش ایران تقدیر و تشکر کرد.

بعضی هنرمندان به خاطر افتخاراتی که قبول نکردند افتخار دارند

نامور اضافه کرد: در بیوگرافی ایشان به نکته ای رسیدم که مرا یاد خاطره ای انداخت. در سال 89، زمانی که ایشان از سوی اعضای فرهنگستان به عنوان برگزیده هنر کشور انتخاب شدند و قرار برآن بود تا از رییس جمهور وقت لوح و چندصد سکه بگیرند، ایشان گرفتن این لوح و سکه و این عنوان را از سوی رییس جمهور وقت نپذیرفتند.

وی ادامه داد: بعضی از هنرمندان ما به خاطر افتخاراتی که قبول نکردند افتخاردارند. آقای آیت الهی آن روز یک نه بزرگ گفتند. نه بزرگ آیت الهی به هنر معاصر ما غیرت داد. و مناعت طبع ایشان که نمی گذارند تا انتخاب بشوند بلکه انتخاب می کنند قابل تحسین است. آقای شجریان و آیت الهی اسطوره های هنر ما هستند که روی عقایدشان ایستادند. درست در زمانی که افراد بسیاری آرزوی چنین افتخار و قدردانی را داشتند ایشان با نپذیرفتن آن افتخار، یک افتخار تاریخی نصیبشان شد به شرطی که دانشجویان و جوانان این حرکت را بنویسند و ثبت کنند ما باید از آیت الهی ها پایان نامه داشته باشیم. چرا که تاریخ هنر ما به امثال ایشان نیاز دارد.

نامور گفت: آیت الهی صدای بخش بزرگی از هنر اصیل ما در دوره معاصر و مرجع تفکر جامعه هنری ماست. آیت اللهی هنرمندی پست مدرن با بهره مندی از سنت است تا یک مدرنیست! او آیت هنر معاصر ایرانی است.

بازارهای جدید فتح نمی شود مگر با پژوهش

سهیلا جلودار زاده مشاور وزیر صنعت معدن و تجارت نیز که در این مراسم حضور داشت در ابتدای سخنانش گفت: برای این آیین آمادگی نداشته ولی به علت اهمیتی که برای هنر افتخارآمیز فرش و ضروت پژوهش در آن قائل بوده آمده است. وی در ادامه سخنانش اشاره کرد فرش پدیده ای است که می توان آن را به عنوان میراث فرهنگی، اثرهنری و همین طور یک صنعت نگاه کرد. من از بچگی با فرش آشنا بودم و در کاشان مادر و مادر بزرگم همیشه فرش می بافتند و من هم این راه را ادامه دادم تا اینکه رشته دانشگاهی ام را هم نساجی دانشگاه امیر کبیر انتخاب کردم.
وی ادامه داد: ما در بحث فرش نیاز به بازارهای جدید داریم و یک تعریف نو که این امر میسر نمیشود مگر با پژوهش. همان چیزی که امروز برای پاسداشت آن اینجاییم.

جلودار زاده گفت: من نمی خواهم تا از مشکلات صحبت کنم اما می خواهم تا بگویم اثرات مطالعات کسانی مثل آقای آیت الهی صرف آبادانی و آزادگی مردم در اقصی نقاط کشور خواهد شد. پژوهش خیلی معنا دارد و مطالعه بسیار ارزشمند است.

وی تصریح کرد: امروز ما ضرورت هماهنگی بانیان فرش و بزرگان آن را حس می کنییم و مدیریت صحیح این بخش از اهمیت ویژه ای برخورداراست.

جلودارزاده با بیان اینکه در چند سال گذشته با سونامی اقتصادی و خلا بهره گیری مناسب از نیروی انسانی مواجه بودیم به تلاش بیشتر برای رسیدن فرش در حوزه صنعت به جایگاه ویژه اش تاکید کرد.

بیایید هنر دل را پرورش دهیم

اما حبیب اله آیت الهی به عنوان آخرین سخنران این مراسم گفت: من معتقدم که اگر ما به کاردست می زنیم ما نیستیم که کاری انجام می دهیم ما وسیله خداوندیم.
 او افزود: من یکی از اجزای انجمن علمی فرش بودم و می خواهم از فکر ایجاد کننده آن تشکر کنم که دکتر چیت سازیان در زمانی که دانشجوی دکترا بود این پیشنهاد را داد وبرایم خیلی جالب بود که یک دانشجو اینگونه می خواهد تا چنین فکری را عملی کند.

او گفت: امیدوارم که در آینده ببینیم که فرش ایران فرش ایران خواهد بود و نه هند و پاکستان.

آیت الهی ادامه داد: خیلی از جوانان ما فعال شده اند و درزمینه فرش تلاش می کنند من ازعبارت هنر- صنعت بدم میاید و از فرش به عنوان هنر صناعی یاد می کنم چرا که تحول در فرش در قالب هنرش بوده است.

وی به خاطره ای از کارهای فرش بافی در یزد اشاره کرد و گفت: من در این کار رنگ زردی به وجود آوردم که از برگ 200 درخت انگور استفاده شده بود تا یک نسخه خاص از این رنگ داشته باشم همانطور که آبی و رنگ های دیگر فرشی که استفاده می کنم نسخه خودم است ... ولی هنوز در تهران باهمان رنگ های شیمیایی که از خارج تهیه می شود کار می کنیم رنگ هایی که برای ما نیستند.

آیت الهی تاکید کرد: این هنر و طراحی فرش است که تغییر می کند در حالیکه تکنیک رنگ و صنعت فرش تغییر نکرده است .نباید طرح ها ی گذشته را تکثیرکرد. طراحی کردن و رنگ آمیزی جدید، هنر است و هنر عبادت است. چرا که اعتقاد داریم که هنر زیباست و خدا زیبایی را دوست دارد پس هر چیز زیبایی را که بیافرینید عبادت کردید پس باید از هنر فرش صحبت کنیم.

وی گفت: فرش نیاز به احساس دارد نیاز به خرج کردن روح دارد و این چیزها در صنعت نیست در هنر است چرا که کسانی روی آن کار میکنند که از درون دل کار می کنند و ما باید این دلها را بسازیم بیایید هنر دل و احساس را پرورش  بدهیم.

با پایان این برنامه از دکتر حبیب آیت الهی به پاس یک عمر تلاش و پژوهش در هنر فرش قدرانی شد.

گفتنی است حبیب آیت الهی نقاش و پژوهشگرتاریخ هنر و چهره ماندگار کشوری در سال 83، دارای دکترا در تاریخ تحلیلی و تطبیقی هنر از دانشگاه پاریس و دکترا در هنرهای تجسمی از دانشگاه سوربن، دانشیاردانشگاه تهران، مدرس دانشگاه تربیت مدرس بوده و سابقه عضویت در بسیاری از انجمن ها و موسسات هنری از جمله انجمن هنرهای تجسمی  یونسکو، کمیته مرکزی انجمن قلم ایران، انجمن هنرهای تجسمی، کمیته پژوهش ترجمه، موزه صنایع دستی ایران و... را داشته است. او سردبیر مجلات علمی پژوهشی و داور بسیاری از فصلنامه ها بوده است. از وی کتاب ها و تالیفات و ترجمه های بسیاری به چاپ رسیده است. 

گفتنی است در این آیین چهره های شاخصی از جمله  سرپرست مرکز ملی فرش و رئیس شرکت سهامی فرش ایران، مدیرکل هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، مشاور امورکار آفرینی زنان عشایری و روستایی نهاد ریاست جمهوری، نماینده پیشین ایران دریونسکو، معاون پژوهشی دانشگاه بیرجند، نماینده کانون فناوری فرش و دانشگاه از کاشان، رئیس جهاد دانشگاهی اردکان، معاون پژوهشی مرکز ملی و مشاوران مرکز ، هنرمندان فرش ازجمله استاد پاکدست و ... حضوری گرم و پرشور داشتند.

لازم به ذکر است که پیش از این آیین، کارگاه اموزشی تدوین استراتژی فرش دستباف با استقبال مناسب علاقمندان و تدریس دکتر بابک خزایی به مدت سه ساعت برگزار شد.

برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید

منبع: روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران