سلسله گفتاری پیرامون هنر و هنرمندان قالی تبریز/ مقاله ششم

 | تاریخ ارسال: 1392/9/10 | 
 


جرعه ای از جام عشق
سلسله گفتاری پیرامون هنر و هنرمندان قالی تبریز



تحقیق و نگارش از : سعید رونقیان تبریزی



مقدمه
تا کنون درموضوع قالی ایران و مجموعه عوامل آن  ، بسیار گفته و نوشته اند ، وهراندیشه ای با ویژه گیهای خاستگاه خود به شرح و وصف آن پرداخته است ، اما آنچه دراین میان جای تامل دارد عدم و یا کمینه بودن مطلبی گفتار و نوشتارهائیست که قالی وعوامل آن را آنگونه که هست ، نموده باشد و به عبارت دیگر، آنگونه قالی ایران وعوامل آن را نمایانده باشد که هویت مفهومی وموضوعی آن مستقل ازشخصیت حقیقی یا حقوقی گوینده یا نویسنده  ، برای خواننده یا شنونده قابل درک ودریافت باشد.
البته بی هیچ اشارتی برآگاهان امر روشن است که بررسی کارشناسانه وعلمی قالی ایران بطورهمه جانبه ، به جهت وسعت جغرافیایی وگسترده گی موضوعی ومفهومی آن ، امرچندان سهل وساده ای نیست ، مخصوصا آنگاه که عقبه تاریخی نیزبراین عوامل افزوده شود که درآن صورت وقتی سخن از قالی ایران است ، حیطه کلام از پارت و ماد است تا به امروز، درمنطقه ای به وسعت جغرافیایی ختن تا قسطنطنیه .
نگارنده همواره وبه هر بهانه ای متذکر این باورعقلی و علمی بوده است که هیچ کس نمیتواند به تنهایی قالی ایران را بطورهمه جانبه شناخته و بشناساند وادعای هرمدعی در این مقام جز لاف و گزاف نخواهد بود ، ولذا تنها راه شناخت فرش ایران روش استقرائی است تا بتوان از کنارهم نهادن مجموعه یافته های نظری وعملی همگان ، تعریف و توصیفی جامع و کامل از قالی ایران و مجموعه عوامل آن ارائه نمود.
درپی این اندیشه به نسبت وسع و توان ، در جهت شناساندن گوشه ای از قالی ایران آنهم در محدوده زمانی و مکانی معین ، سلسله گفتاری به علاقمندان تقدیم می شود که درهرمقاله ازآن به طور مستقل یکی از عوامل قالی تبریز اعم از طراح و نقاش ، تولید کننده ، خبره ، امضا ها ، وهرآنچه بنوعی در شکل یا هویت قالی تبریز نقشی داشته است ، معرفی خواهد شد .
لازم به ذکر است  که شرح و تفصیل جزئیات  هر مورد ، خارج از عهده مقالات بوده ،  لذا به ایجاب نوشتار، به صفات برجسته و نکات کلیدی هر مورد بسنده نموده و بگو نه ایکه خللی به موضوع وارد نشود رعایت اختصار شده است .
توضیح لازم دیگر اینکه  بحسب احساس ضرورت عقلی، بر خلاف عرف معمول از عوامل و نقش آفرینانی سخن آغاز می کنیم که در قید حیات و حدالامکان مرجع و منبع همین نوشتارها باشند ، چرا که اگراین نقد بگذاریم و به نسیه ها بپردازیم ، چه بسا همین افراد معدود و منابع محدود را نیز که بمثابه دائره المعارف هایی از احوال قالی تبریز هستند  ، بدون اخذ و ثبت هیچ شرح و احوالی از کف بدهیم .


مقاله ششم
مجید سلامت
تبلور اندیشه هندسی در عرصه رسم قالی

استاد مجید سلامت

 استاد مجید سلامت



بیهوده نیست که فرش تبریز را هماوردی در عرصه رسم و نقش نیست  که هیچ ، حتی اینکه خیال آن نیز اندیشه ای عبث است دیر زمانیست در نزد مدعیان بدل به باوری یقین و عمیق شده است . زیرا عرصه ای را نتوان یافت که از دست یازی رسامان ونقاشان قالی تبریز بدور مانده و میدانی را برای عرض اندام مدعیان خالی گذاشته باشند .
اینان درگذراز کوچه زمان، به کوبه قلم هر دری را کوبیده وهر آنچه قابلیت آزمودن داشت آزموده وازهرچه که امید ثمری میرفت بهره ها برده اند ، که نتیجه این سیر پویا و مستمرتاریخی ، انباشتی از ثمره آزمون های موفق است که چون گنجینه ای در پشت سد امروزین هنر طراحی فرش تبریز و بلکه ایران انباشته شده و انرژی حاصل از آن است که طراحان وطرح فرش آذربایجان را  همواره و امروزه سر آمد این هنر درجهان نموده است .
وصف یکجای این گلستان در هیچ کلامی نمی گنجد و هیچ شرح و وصفی یارای تعریف تام و تمام آن ندارد ، چرا که به هر گل از این گلستان که بنگری ، خود بتنهایی گلستانیست رنگارنگ و نشان از باغی کهن .
 چاره ای نیست مگر آنکه یک به یک به تماشا و شرح گل های این باغ نشست .
گلی دیگرازگلهای گلستان فرش تبریز مجید سلامت _ متولد 1339 شمسی در تبریز است .
تحصیلات را تا مقطع دیپلم در سال 1359 به پایان برده  و همزمان نقاشی با رنگ و روغن را همدم اوقات فراغت خود ساخته بود .
از سال 1365 بطور حرفه ای آغاز به نقاشی و در پی آن طراحی قالی نموده که تا به امروز با کمالی روز افزون گام در همین صراط دارد . خود را بیشتر پرورده مشی و سبک استاد قره باغی دانسته و خویش را شاگرد خود آموز و معنوی  ایشان می پندارد.
به سبب آموخته هایش ازدانشگاه و اساتید دانشگاهی همواره قدردان بوده ودین خویش به آن نهاد وآن بزرگواران را فراموش نکرده وهمواره نام ویاد آنان را به احترام وبزرگی می برد.
فعالیت های فرهنگی و علمی از قبیل تدریس طراحی نقشه قالی ، طراحی سنتی ، رنگ و رنگ شناسی و هندسه نقوش در سازمان صنایع دستی ، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی  شهید سرداری ، پیام نور ، تربیت معلم وباغ کمال ، بهمراه اخذ مدارج علمی و مدارک دانشگاهی و گواهی نامه های صلاحیت حرفه ای مختلف در کنار در یافت تقدیر نامه ها و تشویق نامه ها ، گوشه ای نمایان از سالها تلاش و کوششی است که استاد سلامت در عرصه های مختلف فرهنگی هنری و علمی در جهت رشد و اعتلای شخصیت هنری خویش داشته است  تا امروزه با دستی پر، توان ایفای نقش در عرصه طراحی فرش را داشته و با سربلندی در این عرصه ادای دین نماید .

استاد مجید سلامت

طرحی از استاد با نام " طب القلوب "  آیه الکرسی



استاد سلامت در پی عطش روز افزون هنری تقریبا از تمامی رشته های مرتبط با هنر و صنایع دستی توشه ای بر گرفته و نهایتا لنگر کشتی ذوقش را در ساحل جزیره هنر طراحی فرش به آب انداخت ، تا نام خود را بر لوح طراحان فرش تبریز بنگارد .

استاد مجید سلامت

طرح زیر خاکی از استاد با نام " یادگار"



نگارنده به استناد شواهد و درک و دریافت خویش ، در حقیقت هنر و علایق هنری را جزئی از  جوهره ذاتی استاد سلامت می پندارد ، چرا که همواره ذوق و الهامات هنری از درون وی منشاء گرفته وظهور و بروز یافته است ، بر خلاف بعضی ها که الهامات و ذوق هنری را به سبب نمایه های بیرونی درک وکشف می نمایند .
دلیل این مدعا تفاوت روش اندیشه و عمل وی در عرصه طراحی فرش است که شاید برای بعضی ها به سبب عدم فهم مناسب چندان خوشایند نباشد .
به پندار نگارنده ، استاد سلامت با ورود عالمانه و آگاهانه به سایر حوزه های هنری از قبیل نگارگری , منبت کاری , سفالگری و هر آنچه از رنگ تا خاک در زیر چترهنرهای  صنایع دستی جمع است  و حتی عرصه های علمی از قبیل هندسه ، روانشناسی ، زیبایی شناسی ، معناشناسی و غیره  ، با درک عمیق و شناخت صحیح  و بکار گیری بجای روش های کاربردی مرتبط با هنر از قبیل آیکونوگرافی ، مردم نگاری ، انسان شناسی هنر و غیره در حال بنا نهادن  بدعت های بجا و روا در عرصه طراحی فرش است که این نکته ظریف را می توان با اندکی تعمق و تامل در اندیشه و آثارش بوضوح مشاهده نمود .
مهارت حیرت انگیز و اعجاب آوراستاد سلامت  در تلطیف زوایه ها و تلفیق اظلاع ، با ملاحت نگاره ها و شیطنت رنگ ها ، در حد خود اعجازی هنریست که عنوان " تبلور اندیشه هندسی در عرصه فرش "  را بایسته استاد می نماید .

استاد مجید سلامت

طرح  نوعی گلستانی از استاد با نام  " گلستان جهان "  نامی برگرفته از شعر حافظ  (گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس )


استاد معتقد است : طراح باید بتواند و توانائی آن را داشته باشد که با استفاده از نگاره ها اندیشه اش را در یک طرح با چیدمان و ترکیبی زیبا و ساده ارائه بدهد بطوریکه هر بیننده ای بتواند زیبائی طبیعی طبیعت را در آن لمس و احساس کند . ( عبارت عینا نقل از استاد است) .

استاد مجید سلامت

طرحی دیگر از استاد با نام  " دایره مینا " نامی بر گرفته از شعر حافظ ( زین دایره مینا خونین جگرم می ده      تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی )



به سبب تسلط استاد بر فن عکاسی و تبحر در آن ، بر تمامی آثارشان حتی طراحی های فرش می توان سایه ای از این رشته را مشاهده نمود ، بگونه ایکه همواره در تمامی آثار " کادر و کادر بندی " اهمیت و نمود ویژه ای داشته و می توان بنوعی تعمد برای  در کادر بودن اجزاء طرح را احساس نمود .
شاید به سبب همین تبحرو ممارست در رشته عکاسی بویژه عکاسی طبیعت است که شناختی عمیق از هارمونی ، خصوصا در زمینه رنگ و فرم ، درضمیر ذهنی استاد نهادینه شده و بطور طبیعی در آثار شان خصوصا طراحی فرش این ویژه گی همواره  ساری و جاری است .
وقطعا این باور استاد نیز ناشی از همان ضمیر ذهنی است که : طبیعت بهترین استاد و راهنما ست  با آگاهی به روانشناسی رنگ  و درک صحیح اقلیم و نیازهای بومی هر منطقه می توان با الهام از محیط پیرامونی همان منطقه به نیازها یش پاسخی معقول و ارضاء کننده داد. ( نقل به مضمون از استاد)

استاد مجید سلامت

یک چهارم طرحی از استاد با نام  " ناز نازان "  نامی برگرفته از شعر مولانا (دل نوازان، ناز نازان در رهند
     گل عذاران از گلستان می‌رسند )



طرح های بدیع و نو و به عبارت بهتر گویش و پردازشی نو از داشته های کهن در قالب و فرم های منطبق با روش ها و نیازهای امروزین در نمایی زیبا شناسانه و معنادار را می توان تعریفی برای طرح های استاد سلامت دانست . (1)
و کلام آخر این باور استاد که :
نگاره های به میراث مانده از گذشته تاریخی فرش و سایر آثار و اشیاء تاریخی  خصوصا نگارگری مکتب تبریز آنقدر غنی و پر مایه است که هر طراح آگاهی با توجه به عناصر زمان و مکان   هر گاه اراده کند می تواند با چیدمانی مناسب طرحی نو منطبق با نیازهای هنری و مصرفی روزارائه نماید. ( نقل به مضمون از استاد)

 1 _ توضیح این نکته لازم است که : به جهت بعضی محدودیت ها و محذوریت های حرفه ای و اخلاقی ،  استاد از بازنمایی تصویری بیشتر آثارشان در این نوشتار خصوصا طرح های جدید عذر موجه داشته و بدین سبب پوزش از مخاطبان دارند . لکن پژوهشگران و دانشجویان در مراجعه حضوری هیچ محدودیتی در دسترسی به  مجموعه آثار استاد نخواهند داشت . 

سعید رونقیان تبریزی
Saeid Ronaghian Tabrizi
ronaghian@gmail.com


کلیدواژه ها: سعيد رونقيان تبريزی | قالی تبريز | طراحی قالی | استاد مجيد سلامت |

دفعات مشاهده: 8657 بار   |   دفعات چاپ: 2398 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 55 بار   |   0 نظر



CAPTCHA

عضویت در انجمن


 
روزشمار
0 روز مانده به


 

 نمادهای اعتماد
 درباره انجمن
در نخستین همایش ملی فرش در آموزش عالی که در مهرماه سال ۱۳۷۹ با شرکت تمام دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش‌عالی ذیربط، وزارتخانه‌ها و همچنین جمعی از محققان، مؤلفان و هنرمندان فرش کشور در دانشگاه کاشان برگزار شد، ضرورت وجود یک نهاد علمی به‌طور جدی احساس شد. پس از پیگیری و مکاتبات بسیار، در جلسه ۱۳۸۱/۰۳/۲۲ تأسیس انجمن علمی فرش ایران در کمیسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری به تصویب رسید.انجمن فعالیت رسمی خود را در تاریخ ۱۳۸۱/۱۱/۰۸ با دریافت مجوز از اداره تبت شرکت‌ها آغاز نمود.
 
مطالب پربازدید
 
 نظرات شما
 
اشتراک در خبرنامه
 
لطفاً نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه در کادر زیر وارد کنید.
آمار
کاربران حاضر در پایگاه: 0

مهمانان حاضر در پایگاه: 16

کل کاربران ثبت شده: 494

بازدیدهای روز جاری: 293

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به انجمن علمی فرش ایران است.
بازنشر اطلاعات: استفاده از مطالب ارایه شده در این پایگاه با ذکر منبع آزاد است.
© 2015 All Rights Reserved | Iran Carpet Scientific Association
Designed & Developed by : Yektaweb